‘De verzuiling komt terug in het onderwijs’ voorspelde Adjiedj Bakas, trendwatcher, in het Nederland Dagblad in november vorig jaar. Aan hem de vraag: hoe ziet de toekomst van het onderwijs in Nederland er uit?
Bakas: “Op de eerste plaats moet je er van uit gaan dat er in de toekomst veel minder kinderen zijn. Want los van het feit dat er minder baby’s geboren worden – die trend is nu al ingezet – zullen er meer mensen gaan emigreren. Met name goed opgeleide twintigers en dertigers – en hun geboren en nog ongeboren kinderen – vertrekken. We hebben nu al een recordemigratie. Waarom? Veel mensen vinden Nederland geen prettig land meer om te wonen – te vol, te veel regels, een verharding van de samenleving, te weinig natuur, te weinig toekomstoriëntatie en angst voor de Islam.”
Omdat Nederland meer vergrijst dan verjongt zullen we de jeugd heel erg hard nodig hebben denkt Bakas. “Het hoge percentage kinderen dat nu vroegtijdig school verlaat – we hebben het over 40% dropouts! – , is iets wat we ons in de toekomst niet meer kunnen permitteren. Om dit te voorkomen moet je kinderen zo vroeg mogelijk op het juiste spoor zetten. Je moet ontdekken wat hun passies zijn en die verbinden met de nieuwe arbeidsmarkt. Om die reden zullen scholen meer gebruik gaan maken van intelligentietests, ook voor sociale en andere intelligentievormen dan het IQ. En die tests worden steeds geavanceerder, onder andere omdat we steeds meer weten over de werking van de hersenen. Verder zul je zien dat als gevolg van dit soort testen, er meer talentklassen komen. Nu zie je dat al bij jonge voetballertjes en balletmeisjes, maar in de toekomst gaan we dit ook krijgen voor kinderen die bijvoorbeeld heel veel interesse in de natuur hebben of juist in techniek.”
Dat talent van kinderen ten volle moet worden benut is ook heel erg nodig als je kijkt wat er in de wereld om ons heen gebeurt. Bakas: “Ouders beseffen dat als hun kind wordt opgeleid tot loodgieter, het straks moet gaan concurreren met de loodgieter uit Polen. Ze zien de globalisering op ons af komen en stellen daarom steeds hogere eisen aan de school als het gaat om de prestaties van hun kinderen. Ze willen dat kinderen weer rijtjes gaan stampen, terug naar de jaren vijftig dus eigenlijk, maar dan wel graag gekoppeld aan modernere dingen zoals het optimaal benutten van alle mogelijkheden van het digitale tijdperk en extra lesstof zoals bijvoorbeeld Chinees. Kortom; weg met de huidige ouderwetse mentaliteit op school!”
De nieuwe eisen die ouders aan scholen stellen hebben volgens Bakas ook betrekking op de omgangsvormen. “Ze willen weer een strenge leraar voor de klas. Er wordt om dat hele normen en waarden verhaal van Balkenende misschien wel een beetje lacherig gedaan, maar het is wel opgepakt door de samenleving. Ik denk zelfs dat de leraar in de toekomst de leerling weer een draai om zijn oren mag geven. Dat heeft deels ook te maken met de cultuur van de meeste allochtonen. Die doen daar niet zo hysterisch over als de meeste blanken.”
Het normen en waarden verhaal ga je volgens Bakas ook steeds meer terugzien in de schoolkeuzes van ouders. “Ouders willen een kleine overzichtelijke school met een merk. Dat kan Christelijk of Islamitisch zijn maar ook New-Age of Boedhistisch – dat laatste zie je meer en meer bij hoog opgeleide vrouwen. Die toenemende belangstelling voor religie en spiritualiteit heeft alles te maken met de behoefte aan houvast in een wereld die steeds groter, onduidelijker en onveiliger voelt. Mensen verlangen weer naar een nestgeur”
Hoe valt dat te rijmen met de huidige trend dat scholen door allerlei fusies steeds groter worden? “Dat scholen groter worden, daar kunnen we om financiële redenen niet omheen. Ze zijn nou eenmaal goedkoper en er komen alleen nog maar minder belastingbetalers. Toch denk ik dat je die gewenste nestgeur nog best kunt creëren door de school bijvoorbeeld in te richten als een holding met verschillende werkmaatschappijen. Zo heeft autofabrikant Toyota bijvoorbeeld de sub-merken ‘Lexus’en ‘Subaru’. Op een zelfde manier kan een school-’holding’ een Islamitisch merk hebben en een Christelijk merk om maar iets te noemen.”
Is Bakas positief of somber gestemd over de toekomst van het onderwijs?
“Op zich zijn we best in staat om een negatieve trend in het onderwijs te keren, maar we moeten wel onze luiheid voorbij. We moeten niet vergeten dat in landen als China en India, mensen staan te trappelen om hoger op te komen. Honger is een goede drijfveer.”
Adjiedj Bakas vertaalt ‘megatrends naar de concrete praktijk van bedrijven, brancheorganisaties en overheid’. Hij schreef onder andere de boeken ‘Megatrends Nederland’, ‘Megatrends Europe’ en ‘De toekomst van God’