JM november 2006
Dat sommige mensen na het roken van cannabis – hasj of marihuana- ernstige psychische problemen kunnen krijgen, is zo langzamerhand bekend. Hoe het komt dat de een er gevoeliger voor is dan de ander, lijkt nu ook steeds duidelijker te worden. De psycholoog Cecile Henquet van de universiteit van Maastricht ontdekte tijdens haar promotieonderzoek dat een bepaalde variant van het zogenaamde COMT-gen de kans vergroot dat iemand een psychose krijgt na het gebruiken van cannabis. Deze specifieke variant komt voor bij een kwart van de Nederlandse bevolking.
Wat kan deze bevinding in de praktijk voor pubers betekenen?
Henquet: “Het is gunstig om zo veel mogelijk te weten welke genvariaties er voor zorgen dat iemand extra gevoelig is voor het ontwikkelen van een psychose. Met die kennis kun je heel gericht advies geven over hoe je de kans op zo’n psychose kunt verkleinen. Er wordt nog vaak gedacht dat als je een genetische aanleg voor iets hebt, je er niets tegen kunt doen. Maar dat is niet waar. Bepaalde genetische eigenschappen hebben pas invloed op gedrag of gezondheid als ze in de ‘juiste’ omgeving verkeren. Zo zijn er aanwijzingen dat de kans op een psychose wordt vergroot door trauma’s tijdens de jeugd, stress – vermoedelijk ook pesten en een stedelijke woonomgeving. En sinds dit onderzoek weten we ook dat cannabis van invloed kan zijn. Dat kun je mensen met aanleg voor een psychose allemaal vertellen en dan kunnen ze hun gedrag hier aan aanpassen.
Nou is het nog maar de vraag of je iedereen moet gaan testen. Het lastige is namelijk dat als je die specifieke variant van het gen niet blijkt te hebben, je weliswaar een kleinere maar toch echt nog wel een reële kans hebt om een psychose te krijgen . Kortom iedereen moet dus voorzichtig zijn.”
Wordt het gevaar van cannabis onderschat?
“Ik denk het wel. Het is zeker waar dat er mensen zijn die ongestraft eindeloos kunnen blijven blowen, maar meestal zit er in een groepje blowende pubers altijd wel een jongen of meisje dat na het roken opeens achterdochtig wordt. In dat geval moet je echt oppassen want dan zou er een psychose op de loer kunnen liggen. Wat je je bij zo’n psychose moet voorstellen? Mensen met deze aandoening verliezen het contact met de werkelijkheid. Zij horen stemmen, krijgen waanideeën, denken dat ze achtervolgd worden, denken dat ze afgeluisterd worden door de buren, dat mensen ze op straat op een hele rare manier aankijken etcetera.
En wat veel mensen ook niet weten is dat kinderen die vóór hun vijftiende al blowen, een groter risico lopen om later psychoses te ontwikkelen.”
Moet je heel veel cannabis gebruiken om de kans op een psychose te vergroten?
“Dat verschilt heel erg per persoon. Sommigen lopen al meer risico na vier keer blowen en anderen na twintig keer. In het algemeen kun je zeggen dat de kans om een psychose te krijgen verdubbeld als je cannabis gebruikt. Maar bij mensen die de genoemde variant van het COMT-gen hebben is die kans vier keer zo groot.
Advies aan ouders?
Bespreek de gevaren van het blowen, zeker als er als psychoses voorkomen in de familie. En wijs op de extra risico’s voor kinderen die er voor hun vijftiende aan beginnen. Weer verder alert op symptomen die zouden kunnen wijzen op een voorstadium van een psychose: achterdocht, een kind dat voortdurend denkt dat er toespelingen worden gemaakt op zijn gedrag, een kind dat denkt dat iedereen naar hem kijkt, kinderen die er allerlei complottheorieën op na houden en andere vergelijkbaar gedrag.